ادرار خونی یا هماچوری ، علل ، تشخیص و درمان آن چیست؟

علت ادرار خونی چیست؟

ادرار خونی یا مشاهده خون در ادرار که به عنوان هماچوری شناخته می شود، می تواند بسیار ناراحت کننده باشد. این اتفاق ممکن است ناشی از بیماری مزمن یا یک عفونت حاد باشد که هر دوی آنها نیاز به توجه خاص پزشکی دارند.

ادرار خونی در نهایت به دستگاه ادراری مرتبط خواهد شد. این سیستم شامل کلیه ها، حالب ها (لوله های نازک که ادرار را به مثانه حمل می کنند)، مثانه و مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه خارج می کند) است.

ظاهر ادرار

خون در ادرار ممکن است دارای رنگ صورتی، قرمز، نارنجی یا بژ باشد و حتی ممکن است حاوی لخته هایی باشد که می توانید با چشم غیر مسلح مشاهده گردد.

این شرایط در یکی از دو روش زیر توصیف می شود:

• هماچوری آشکار که در آن شما به صورت فیزیکی خون را در ادرار مشاهده می کنید.
• میکروهماچوری یا هماچوری میکروسکوپیک که تنها با آزمایش ادرار و با استفاده از میکروسکوپ شناسایی می شود.

در حالی که هماچوری آشکار و میکرو هماچوری ممکن است مشابه باشند، تفاوت های مهمی نیز وجود دارد. هماچوری میکروسکوپی می تواند از هر جایی در دستگاه ادراری، از کلیه ها شروع شود و به مجرای ادرار پایان یابد. در عین حال، ادرار خونی آشکار نشانه مشکل در سیستم ادراری تحتانی (مثانه و مجرای ادراری) است و نباید نسبت به آن بی اهمیت بود.

مهم است که توجه داشته باشید که تغییر رنگ همیشه به دلیل خون نیست. خوردن غذاهای خاص، مانند چغندر یا ریواس ، می تواند ادرار را به رنگ صورتی یا رنگ قرمز در آورد.  برخی از داروها نیز اثر مشابهی دارند. از سوی دیگر، اگر ادرار شما یک رنگ قهوه ای تیره (که ما اغلب آن را به عنوان “کوکا کولا رنگ” می نامیم ) داشته باشد ، ممکن است نشانه ای از یک مشکل حاد کبدی، مانند تورم کبد(هپاتیت) باشد.

علت ها و درمان ادرار خونی

هماچوری یک علامت رایج اتفاق افتاده در تقریبا یک سوم همه افراد در طی دوره زندگی آنهاست.

ادرار خونی برای یک بار ممکن است به یک وضعیت خفیف مانند تروما (ضربه) مرتبط باشد، در حالی که هماچوری مداوم یا مکرر نشانه ای از یک بیماری جدیتر پزشکی می باشد.

ابتلا به سرطان‌ها، وجود سنگ‌ کلیه ، عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، التهابات غیراختصاصی کلیه و بزرگ شدن خوش خیم پروستات می توانند از عوامل متعدد بروز خون در ادرار باشند.

در مواردی نیز علت کشف نمی‌شود که معمولا این موارد خطرناک نیست. اگر هیچ علتی برای هماچوری پیدا نشود، ادرار باید به صورت سالانه کنترل گردد تا اطمینان حاصل شود که هیچ تغییراتی رخ نداده است. البته اگر هماچوری آشکار عود کرد، ارزیابی دوباره ممکن است ضروری باشد و باید با پزشک مشورت کرد.

گاهی اوقات نیز ورزش علت وجود خون در ادرار است .

علل شایع مشاهده خون در ادرار

در میان علل احتمالی هماچوری:

• سنگ کلیه و مثانه. سنگ های کلیه اغلب بزرگ و ناهموار هستند و می توانند باعث آسیب شوند، زیرا آنها از حفره ها، مثانه و مجرای ادرار عبور می کنند.
• عفونت دستگاه ادراری می تواند در هر جایی از کلیه ها به مجرای ادرار توسعه یابد. خونریزی معمولا نتیجه عفونت طولانی مدت و بدون درمان است. علاوه بر تغییر رنگ، ادرار ممکن است دارای بوی ناخوشایند باشد.
• سيستيت بينابينی موقعیتی است که هنگام ادرار كردن می تواند درد و خونریزی ایجاد كند.
• بیماری مزمن کلیه و بیماری حاد کلیه می تواند منجر به خونریزی ادراری شود. افراد مبتلا به دیابت به خصوص در معرض مشکلات کلیوی هستند.
• هیپرپلازی خوش خیم پروستات (پروستات بزرگ شده) همچنین می تواند باعث خونریزی در مردان بالای ۵۰ سال گردد .
• سرطان مثانه و سرطان کلیه علل احتمال کمتری برای وجود خون در ادرار است، اما خونریزی با تشخیص تومور بدخیم شایع است.
• سرطان پروستات همچنین می تواند باعث خونریزی در مجاری ادراری تحتانی شود.
• داروهایی که خون را رقیق می کنند، از جمله آسپیرین و هپارین، می تواند باعث ایجاد هماچوری شود.
• عفونت های منتقله جنسی با ساختار زخم های باز نیز ممکن است از دلایل ممکن باشد.
• آسیب به هر بخش از دستگاه ادراری می تواند خون را در ادرار ایجاد کند. آسیب های ورزشی و حوادث رانندگی، منابع رایج این صدمات هستند.
• ادرار خونی ناشی از ورزش های سنگین مثل دو و میدانی ، علت نسبتا شایع هماچوری میکروسکوپی است که برای مثال می‌تواند به عروق خونی کوچک پا صدمه بزند و به این حالت مارچ هماچوری گفته می‌شود.
• گلومرونفریت (التهاب رگ های خونی کلیه)
• بیماری های خونی نظیر هموفیلی می توانند باعث ورود خون به ادرار شوند.

مهم است که به یاد داشته باشید که ادرار خونی یک علامت است و نه یک بیماری. درمان بایستی بر روی برطرف سازی مشکل اصلی که باعث وقوع خون در ادرار گشته است متمرکز گردد. مشکل که با موفقیت درمان می شود، خونریزی نیز معمولا متوقف می شود.

تشخیص وجود خون در ادرار

اگر خون در ادرارتان باشد، پزشک معمولا به شما درخواست آزمایش نمونه ای از ادرار را می دهد. یک بررسی ادرار کامل نه تنها به دنبال گلبول های قرمز بلکه برای پروتئین، گلوکز و یا هر گونه علائم عفونت است. وجود پروتئین اضافی (پروتئینوری) در ادرار ممکن است در جهت نقص کلیه به ما اشاره کند.

آزمایش های اضافی برای تشخیص علت دقیق خونریزی دستور داده می شوند که شامل:

• عملکرد کلیه را می توان با استفاده از آزمایش های خون کراتین (CR) و نیتروژن اوره خون (BUN) و دیگر چیزها ارزیابی نمود.
• تست های تصویربرداری ممکن است شامل سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا رزونانس تصویربرداری مغناطیسی (MRI) باشد.
• سیستوسکوپی به صورت بصری با استفاده از یک کاتتر انعطاف پذیر مجهز به یک دوربین که از طریق مجرای ادرار وارد می شود، مثانه را مورد بررسی قرار میدهد.
• برای ارزیابی هر گونه یافته های مشکوک در کلیه ها یا مثانه شما ممکن است از بیوپسی استفاده شود.

کلام آخر

اگر ادرار خونی مشاهده کردید ، با پزشک خود ملاقات کنید تا آزمایشهای لازم انجام شود. ممکن است دلایل مختلفی برای وجود خون در ادرار وجود داشته باشد، بنابراین بدترین چیز را در نظر نگیرید. بسیاری از علایم به راحتی درمان می شوند. اگر پزشک شما فکر کند مشکل این است که علت یک بیماری مزمن است، او ممکن است شما را به یک متخصص، مانند یک متخصص ارولوژی ، برای تحقیقات بیشتر مراجعه دهد. با این حال، اگر خونریزی و درد همراه با هماچوری باشد، در اسرع وقت به مراقبت های پزشکی اهمیت دهید. در نهایت ممکن است تنها یک عفونت ساده باشد، اما همچنین می تواند نشانه ای از بیماری جدی تر باشد که نیاز به درمان اضطراری دارد.