نوار مثانه یا تست یورودینامیک چیست؟

نوار مثانه یا تست یورودینامیک (Urodynamic Testing)

نوار مثانه یا تست های یورودینامیک برای تشخیص بی اختیاری ادرار یا سایر علائم ادراری استفاده می شود. اکثر آزمایشات مربوط به توانایی مثانه در نگه داشتن ادرار و سپس آزادسازی کامل آن بدون توقف است.

تست یورودینامیک چیست؟

آزمون های یورودینامیک برای تشخیص بیمارانی که بی اختیاری ادرار یا سایر علائم دستگاه ادراری تحتانی دارند استفاده می شود. این آزمایش ها هم برای آقایان و هم برای خانم ها انجام می شود. از تست‌های یورودینامیکی برای اندازه‌گیری موارد زیر استفاده می‌شود:

• عملکرد اعصاب و عضلات
• فشار در اطراف و داخل مثانه
• نرخ جریان و عوامل دیگر

این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که مثانه، اسفنکترها و مجرای ادرار به چه میزان ادرار را ذخیره و آزاد می‌کنند.

اورولوژیست با بروز چه علائمی نوار مثانه را تجویز می کند؟

این آزمایش ها برای تشخیص مشکلات در دستگاه ادراری تحتانی شما انجام می شود. دستگاه ادراری سیستم تخلیه بدن برای دفع مواد زائد و مایعات اضافی است. نتایج آزمایش نوار مثانه به شما و پزشک کمک می کند تا درمان مناسب را پیدا کنید.

بیشتر آزمایش‌های یورودینامیک برای کشف میزان نگهداری ادرار در مثانه و میزان خالی شدن ادرار انجام می‌شود. مثانه باید بتواند ادرار را به طور ثابت خارج کند، به طوری که تمام مسیر تخلیه شود. مثانه شما ممکن است بدون اینکه بخواهید منقبض شود (فشرده شود) که می تواند منجر به نشت ادرار شود.

پزشک شما ممکن است این آزمایشات را در صورت داشتن موارد زیر تجویز نماید:

• هر نوع نشت یا بی اختیاری ادراری
• هوس های ناگهانی و طاقت فرسا برای ادرار کردن و تکرر ادرار
• درد هنگام ادرار کردن یا بسیاری از عفونت های مجاری ادراری
• مشکلات شروع ادرار یا تخلیه کامل مثانه

علائمی مانند این نشان می دهد که ممکن است در دستگاه ادراری تحتانی یا مثانه و مجرای ادراری مشکل داشته باشید.

انواع تست یورودینامیک

تست های یورودینامیک عبارتند از:

• سیستومتری. اندازه گیری فشار نقطه نشتی و بررسی جریان فشار
• الکترومیوگرافی (EMG)
• بررسی جریان فشار
• اوروفلومتری
• اندازه گیری حجم ادرار باقیمانده (PVR)
  
• فلوئوروسکوپی. فیلم‌برداری با اشعه x از مثانه و گردن مثانه، حین تخلیه ادرار
  

نحوه آمادگی برای آزمایش یورودینامیک

اکثر این تست ها نیاز به برنامه ریزی خاصی ندارند. اما برای برخی ممکن است از شما خواسته شود قبل از آزمایش مایعات بنوشید تا مثانه شما پر شود.

سیستومتری

تست سیستومتریک یا سیستومتروگرام آزمایشی است که از کاتتر برای اندازه گیری فشار داخل مثانه استفاده می کند. این آزمایش می تواند نشان دهد که مثانه چقدر می تواند ادرار را نگه دارد، مثانه شما تا چه اندازه الاستیک است و چه زمانی احساس نیاز به ادرار می کنید. این آزمایش می‌تواند انقباضات غیرطبیعی یا اسپاسم عضله دترسور (عضله صاف در دیواره مثانه) را در حین پر شدن مثانه اندازه‌گیری کند. در حالی که ممکن است احساس کنید کاتتر وارد مجرای ادرار شده است، اما این آزمایش آسیبی ندارد. (کاتتر یک لوله کوچک و انعطاف پذیر است)

در طول آزمایش سیستومتری، اگر هنگام پر شدن مثانه برای سیستومتروگرام، مثانه منقبض شود، یک مانومتر می تواند فشار را در نقطه نشتی اندازه گیری کند. ممکن است از شما خواسته شود در حین پر شدن مثانه سرفه یا زور بزنید تا بتوان نقطه فشار (فشار نقطه نشتی) را اندازه گیری کرد.

در پایان آزمایش سیستومتری یا سیستومتروگرام از شما خواسته می شود مثانه خود را خالی کنید. مانومتر فشار مثانه و سرعت جریان شما را اندازه گیری می کند (اندازه گیری جریان فشار). در مردان، نتایج این آزمایش ممکن است نشان دهنده بزرگی پروستات باشد که می تواند ادرار کردن را دشوار کند.

برای برخی از افراد ممکن است تخلیه مثانه با لوله یا اینکه فرد دیگری در اتاق حضور داشته باشد مشکل باشد. اگر این اتفاق افتاد خجالت نکشید و نگران نباشید.

الکترومیوگرافی

اگر پزشک شما فکر می کند که مشکل ادراری مربوط به آسیب عصبی یا عضلانی است، یک الکترومیوگرام درخواست می کند. الکترومیوگرافی از حسگرهایی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب داخل و اطراف مثانه و اسفنکترها استفاده می کند. در این آزمایش از تکه‌های الکترودی که در نزدیکی مجرای ادرار و راست روده قرار می‌گیرند برای ثبت جریان‌های الکتریکی هنگام انقباض عضلات کف لگن استفاده می‌شود.

اوروفلومتری

آزمایش دیگری که میزان و سرعت ادرار شما را اندازه گیری می کند، اوروفلومتری است. برای این نوع از آزمایش نوار مثانه، پزشک از شما می خواهد که وقتی به مطب می آیید مثانه پر داشته باشید. از شما خواسته می شود که در تجهیزات خاصی ادرار کنید تا اندازه گیری ها انجام شود. در اوروفلومتری یک کامپیوتر برای اندازه گیری خودکار مقدار و نرخ جریان استفاده می شود و نموداری ایجاد می کند که هر گونه تغییر را نشان می دهد. نتایج آزمایش به پزشک گزارش می دهد که آیا عضلات مثانه ضعیفی دارید یا نوعی انسداد دارید.

اندازه گیری حجم ادرار باقیمانده (PVR)

آزمایش اندازه گیری حجم ادرار یاقیمانده به لاتین Post-void residual volume، میزان ادرار باقیمانده در مثانه را پس از تخلیه اندازه گیری می کند. ادراری که باقی می ماند باقیمانده پس از تخلیه نامیده می شود. این آزمایش را می توان با تجهیزات اولتراسوند که از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از مثانه استفاده می کند، اندازه گیری کرد. باقیمانده پس از تخلیه نیز می تواند با استفاده از کاتتری که در مجرای ادرار و سپس داخل مثانه قرار می گیرد تا ادرار اضافی را خارج کند، آزمایش شود. باقیمانده پس از تخلیه بیش از ۱۴۰ گرم نشانه این است که مثانه به طور کامل تخلیه نمی شود، اما این می تواند متفاوت باشد. پزشک شما این مورد را با شما بررسی خواهد کرد.

تست های یورودینامیک ویدیویی

تست‌های یورودینامیک ویدئویی سیستومتری، اوروفلومتری و سیستوگرافی اشعه ایکس را در یک آزمایش واحد ترکیب می‌کنند. تجهیزات دیجیتالی مورد استفاده در این آزمایش می توانند جریان ادرار و فشار در مثانه و رکتوم را با استفاده از اشعه ایکس اندازه گیری کنند. این تجهیزات در حین پر شدن و تخلیه از مثانه شما عکس می گیرند. این تست ها اطلاعات مفیدی در مورد عملکرد مثانه و مجرای ادرار ارائه می دهند و اندازه و شکل مثانه شما را نشان می دهند. اگر عکس برداری با اشعه ایکس انجام شود، مثانه شما با مایعی پر می شود که حاوی ماده کنتراست است که باعث می شود تصاویر واضح تر نشان داده شوند.

بعد از آزمون های نوار مثانه چه اتفاقی می افتد؟

بعد از تست یورودینامیک یا نوار مثانه ممکن است هنگام ادرار کردن، ناراحتی یا درد خفیف داشته باشید. این فقط باید چند ساعت طول بکشد. حتی ممکن است به دلیل کاتتر مقدار کمی خون مشاهده کنید. اگر برای دو ساعت و در هر ساعت ۲۵۰ تا ۵۰۰ سی سی آب بنوشید، ممکن است این علائم کاهش یابد.

پزشک شما ممکن است حمام آب گرم یا نگه داشتن یک پارچه گرم و مرطوب روی دهانه مجرای ادراری را نیز پیشنهاد کند. همچنین ممکن است به شما گفته شود در صورت نیاز از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید.

در برخی موارد، پزشک شما ممکن است برای جلوگیری از عفونت به شما یک نسخه آنتی‌بیوتیک بدهد، اما این همیشه ضروری نیست. با این حال، اگر علائم عفونت مانند تب، لرز یا درد زیاد دارید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

چه زمانی نتایج تست یورودینامیک در دسترس خواهد بود؟

بصورت معمول باید نتایج سیستومتری و اوروفلومتری همان موقع به شما داده شود. نتایج آزمایش‌های دیگر مانند الکترومیوگرام و تست‌های یورودینامیک ویدیویی ممکن است چند روز طول بکشد تا پردازش شود. پزشک اورولوژیست با شما در مورد نتایج آزمایش صحبت می کند و شما را در مورد مراحل بعدی مطلع می کند.