درمان لقاح آزمایشگاهی یا IVF : موارد نیاز، مراحل انجام و عوارض آن چیست؟
همه آنچه نیاز است درباره درمان لقاح آزمایشگاهی یا IVF بدانید!
بسیاری از افراد بر این باورند که اگر شما نمی توانید باردار شوید، راه حل و درمان لقاح آزمایشگاهی یا IVF است. اما این یک افسانه است. درصد کمی از زوج ها با ناباروری کمتر از ۵ درصد، به گفته انجمن آمریکایی تولید مثل، از IVF استفاده خواهند کرد.
درمان لقاح آزمایشگاهی یا IVF به افراد مبتلا به ناباروری که می خواهند بچه دار شوند کمک می کند. از آنجایی که این روش گران و تهاجمی است، زوج ها اغلب در ابتدا سایر درمان های باروری را امتحان می کنند. اینها ممکن است شامل مصرف داروهای باروری یا تلقیح داخل رحمی باشد.
افرادی که نیاز به IVF دارند معمولا به دو دسته تقسیم می شوند:
- کسانی که IVF تنها گزینه آنها برای بدست آوردن یک کودک بیولوژیک است .
- کسانی که هیچ موفقیتی با درمان های تکنولوژی سطح پایین بدست نیاورده اند.
آیا شما نیاز به IVF خواهید داشت ؟ و اگر شما نمی خواهید IVF را انجام دهید، چه؟ در ادامه همراه ما باشید تا پاسخ سوالات خود را دریابید.
درمان IVF چیست؟
لقاح آزمایشگاهی (In Vitro Fertilization:IVF) نوعی فناوری کمک باروری (ART) است. این شامل بازیابی تخمک از تخمدان های زن و بارور کردن آنها با اسپرم است. این تخمک بارور شده به عنوان جنین شناخته می شود. سپس جنین را می توان برای نگهداری منجمد کرد یا به رحم زن منتقل کرد.
بسته به شرایط شما، IVF می تواند از موارد زیر استفاده کند:
- تخمک و اسپرم شریک زندگی شما
- تخمک شما و اسپرم اهداکننده شما
- تخمک های اهدا کننده و اسپرم شریک زندگی شما
- تخمک اهدا کننده و اسپرم اهدا کننده
- جنین های اهدایی
پزشک شما همچنین می تواند جنین ها را در یک جانشین یا حامل حاملگی کاشت کند. این زنی است که بچه شما را برای شما حمل می کند.
میزان موفقیت درمان لقاح آزمایشگاهی متفاوت است. طبق گزارش انجمن بارداری آمریکا، نرخ تولد زنده برای زنان زیر ۳۵ سال که تحت IVF قرار می گیرند، ۴۱ تا ۴۳ درصد است. این میزان برای زنان بالای ۴۰ سال به ۱۳ تا ۱۸ درصد کاهش می یابد.
چرا لقاح آزمایشگاهی یا IVF انجام می شود؟
IVF به افراد مبتلا به ناباروری که می خواهند بچه دار شوند کمک می کند. IVF گران و تهاجمی است، بنابراین زوج ها اغلب در ابتدا سایر درمان های باروری را امتحان می کنند. اینها ممکن است شامل مصرف داروهای باروری یا تلقیح داخل رحمی باشد. در طی این روش، پزشک اسپرم را مستقیماً به رحم زن منتقل می کند.
مسائل ناباروری که ممکن است برای آنها IVF لازم باشد عبارتند از:
- کاهش باروری در زنان بالای ۴۰ سال
- لوله های فالوپ مسدود یا آسیب دیده
- کاهش عملکرد تخمدان
- اندومتریوز
- فیبروئید رحم
- ناباروری مردان، مانند تعداد کم اسپرم یا ناهنجاری در شکل اسپرم
- ناباروری غیر قابل توضیح
در ادامه به شرح برخی از موارد که نیاز به لقاح آزمایشگاهی است را شرح خواهیم داد:
بیماری شدید لوله رحم
اگر هر دو لوله فالوپ مسدود شده باشند، لقاح آزمایشگاهی تنها گزینه ای برای یک کودک بیولوژیک است. لوله های رحمی مسیری است که تخمدان ها را به رحم وصل می کند. اگر تخمک از تخمدان شما نتواند به رحم برسد، اسپرم نمی تواند به تخمک برسد و شما نمی توانید باردار شوید.
در برخی موارد، جراحی لوله های فالوپ می تواند از نیاز به IVF جلوگیری کند. با این حال، میزان موفقیت بسیار متفاوت است، و این گزینه مناسبی برای اکثر زنان مبتلا به بیماری های لوله رحمی شدید نیست.
ناباروری شدید مردان
در موارد ناباروری مردان ، تلقیح و کاشت داخل رحم (IUI) با یک اهدا کننده اسپرم یا لقاح آزمایشگاهی با ICSI ممکن است تنها گزینه شما برای داشتن کودک بیولوژیکی باشد.
ICSI به معنای تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی است. با IVF پایه، سلول های اسپرم در یک سلول با تخمک قرار می گیرند. در نهایت، یکی از سلولهای اسپرم، تخمک را بارور می کند.
با IVF-ICSI، یک اسپرم تک به طور مستقیم به یک تخمک تزریق می شود که در مواردی از مشکلات شدید در حرکت اسپرم و یا شکل اسپرم ضروری است. همچنین ممکن است در مواقعی که تعداد اسپرم بسیار کم است لازم باشد .
Azoospermia زمانی است که یک مرد دارای تعداد اسپرم صفر است. بعضی از این مردان هنوز می توانند با توجه به IVF-ICSI کودک بیولوژیکی داشته باشند. سلول های اسپرم نابالغ می توانند مستقیما از بیضه ها بیوپسی شوند و سپس سلولهای اسپرم در آزمایشگاه بالغ می شوند. سلول های اسپرم به این ترتیب میتوانند تخمک را بارور کنند، و برای لقاح IVF با ICSI لازم است.
خطر ابتلا به بیماری های ژنتیکی
اگر شما و همسرتان در خطر ابتلا به بیماری ژنتیکی مرگبار قرار دارید، لقاح آزمایشگاهی ممکن است بهترین یا تنها گزینه باشد. این نیز ممکن است برای زوجهایی که سقط ناشی از مشکلات ژنتیکی را تجربه کرده اند، درست باشد. در این مورد، شما نیاز به IVF با PGS یا PGD دارید.
- PGD به معنای تشخیص ژنتیکی قبل از تکامل است. این زمانی است که جنین برای یک بیماری خاص آزمایش می شود.
- PGS برای غربالگری ژنتیک قبل از تکامل است. این زمانی است که جنین به طور کلی برای شمارش کروموزوم طبیعی مورد بررسی قرار می گیرد. PGS همچون PGD قابل اعتماد نیست و به عنوان تجربی در نظر گرفته می شود.
درمان باروری پس از سرطان
اگر شما تخمک فریز شده ، بافت تخمدانی و یا جنین دارید، به لقاح آزمایشگاهی نیاز خواهید داشت تا با آن بافت فریز شده را آبستن و باردار کنید.
سلول های اسپرم فریز شده می توانند از طریق روش IUI استفاده شوند و ممکن است نیاز به IVF نباشد. با این حال، اگر مقدار کم و ناچیزی از سلولهای اسپرم ذخیره شده وجود داشته باشد، IVF ممکن است انتخاب خوبی جهت افزایش میزان موفقیت باشد.
هنگامی که از تخمک های فریز شده استفاده می شود
سرطان دلیل اصلی این نیست که تخمک را منجمد و فریز نمایند. در حالی که هنوز هم غیر معمول است، بعضی از زنان زمانی که جوان هستند تخمک خود را برای کاهش خطر ابتلا به ناباروری مربوط به سن فریز می کنند. اگر تخمک های خود را فریز کنید و می خواهید از آنها برای بارداری در آینده استفاده کنید، برای باردار کردن در آینده نیاز به IVF خواهید داشت.
هنگامی که جایگزین و رحم اجاره ای لازم است
اگر یک زن رحم خود را از دست بدهد و یا به دلایل پزشکی رحم برداشته شود، او قادر نخواهد بود بارداری را تحمل کند یا باردار شود. او ممکن است از یک جانشین جهت داشتن یک فرزند استفاده نماید. (رحم اجاره ای)
اگر خانمی تخمدان داشته باشد و یا اینکه تخمک و یا بافت تخمدان را منجمد کرده باشد، ممکن است او بتواند با کمک جایگزینی کودک بیولوژیکی داشته باشد. اگر نه، ممکن است یک اهدا کننده تخمک همراه با سلول های اسپرم پدر استفاده شود. همه اینها نیاز به لقاح آزمایشگاهی دارد.
اگر مسائل ناباروری مرتبط به رحم وجود داشته باشد که نمی تواند جراحی شود، جایگزینی با IVF نیز ممکن است مورد نیاز باشد.
(از لحاظ فنی، با استفاده از تخمکهای جایگزین و استفاده از تلقیح مصنوعی با اسپرم پدر، می توان از IVF جلوگیری کرد، اما این می تواند مشکلات قانونی را ایجاد کند و برای شخص جایگزین یا همان رحم اجاره ای نیز مشکلاتی روحی و روانی ایجاد شود.)
چگونه برای لقاح آزمایشگاهی آماده شوم؟
قبل از شروع IVF، زنان ابتدا تحت آزمایش ذخیره تخمدان قرار می گیرند. این شامل گرفتن نمونه خون و آزمایش آن برای سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) است. نتایج این آزمایش به پزشک شما اطلاعاتی در مورد اندازه و کیفیت تخمک های شما می دهد.
پزشک رحم شما را نیز معاینه خواهد کرد. این ممکن است شامل انجام یک سونوگرافی باشد که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از رحم شما استفاده می کند. پزشک شما همچنین ممکن است یک اسکوپ را از طریق واژن و داخل رحم شما وارد کند. این آزمایشات می تواند سلامت رحم شما را نشان دهد و به پزشک کمک کند تا بهترین راه برای کاشت جنین را تعیین کند.
مردان باید آزمایش اسپرم انجام دهند. این شامل دادن نمونه مایع منی و تجزیه و تحلیل مایع منی است که آزمایشگاه آن را برای تعداد، اندازه و شکل اسپرم تجزیه و تحلیل می کند. اگر اسپرم ضعیف یا آسیب دیده باشد، ممکن است روشی به نام تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) ضروری باشد. در طی ICSI، یک تکنسین اسپرم را مستقیماً به تخمک تزریق می کند. ICSI می تواند بخشی از فرآیند لقاح آزمایشگاهی یا IVF باشد.
انتخاب IVF یک تصمیم کاملا شخصی است و بایستی تعدادی از عوامل را در نظر گرفت.
- با جنین های استفاده نشده چه خواهید کرد؟
- چه تعداد جنین را می خواهید انتقال دهید؟ هرچه جنین های بیشتری منتقل شوند، خطر بارداری چندقلویی بیشتر می شود. اکثر پزشکان بیش از دو جنین را منتقل نمی کنند.
- در مورد احتمال داشتن دوقلو، سه قلو یا چند قلویی چه احساسی دارید؟
- در مورد مسائل حقوقی و عاطفی مرتبط با استفاده از تخمک های اهدایی، اسپرم و جنین یا جانشین چطور؟
- استرس های مالی، جسمی و روحی مرتبط با IVF چیست؟
چه زمانی IVF مرحله بعدی است؟
هیچ نقشه درمانی یکسانی کاملا متناسب با هر دو زن نیست. بنابراین، نمی توان گفت که راه شخصی شما برای لقاح آزمایشگاهی ممکن است شبیه شخصی دیگر باشد. برخی از زوج ها ممکن است قبل از اینکه برای هر گونه درمان های باروری تلاش کنند نیاز به عمل جراحی داشته باشند. بعضی از افراد ممکن است ابتدا نیاز به درمان بیماری پیش زمینه ای داشته باشند. بعضی ها ممکن است هرگز نیازی به درمان های باروری نداشته باشند.
در اینجا برخی از شیوه های درمان که مشترک هستند بیان می شود. مسیرهای درمان ذکر شده در زیر ساده شده اند و تمام گزینه های درمان را نشان نمی دهند.
این روش ها رایج ترین درمان برای زنان مبتلا به مشکلات خفیف تا متوسط می باشد:
- مصرف کلامید برای سه تا شش دوره (درمان با متفورمین، اگر زن دارای PCOS یا مقاوم در برابر انسولین است)
- اگر مصرف کلامید تخمک گذاری را انجام ندهد، لتروزول برای سه دوره
- گنادوتروپین ها همراه با نزدیکی جنسی به مدت دو تا شش سیکل (بعضی از پزشکان این مرحله را نادیده می گیرند و با داروهای باروری مستقیم به IUI می روند)
- IUI با مصرف کلامید یا گنادوتروپین ها برای سه تا شش دوره (چرخه کمتر برای زن ۳۵ سال و بالاتر)
- در نهایت درمان IVF
بیشترین شیوه های درمان، زمانی است که ناباروری مردانه و متوسط است و مشکل اصلی مرد می باش :
- داروهای باروری برای افزایش تولید اسپرم
- گاهی اوقات حذف واریکوسل اگر مشکلی وجود داشته باشد.
- IUI بدون داروهای باروری برای سه تا شش دوره (مگر اینکه زن نیز دارای مشکلات تخمک گذاری باشد)
- IUI با کمک دهنده اسپرم (شایع تر برای کسانی است که نمیخواهند IVF را انجام دهند)
- در نهایت درمان IVF
برای یک زن و شوهر با ناباروری ناشناخته و بدون توضیح ، یک مسیر معمول ممکن است شبیه به چنین چیزی باشد:
- ادامه تلاش بر روی زن و شوهر برای زمانی محدود
- IUI با مصرف کلامید یا لتروزول یا گنادوتروپین ها تا شش دوره
- در نهایت درمان IVF
پزشک شما با توجه به علت ناباروری شما، تحقیق درباره وضعیت خاص شما، سن شما، میل شخصی شما برای ادامه تلاش قبل از رفتن به سطح بعدی، احساسات شما نسبت به لقاح آزمایشگاهی ، پوشش بیمه و وضعیت مالی شما مرحله بعدی را در نظر خواهد گرفت.
اگر بدانید IVF ممکن است گام بعدی در شرایط شخص شما باشد، با پزشک خود صحبت کنید. اگر اختلاف نظر دارید که IVF باید گام بعدی باشد، یا اگر گزینه های دیگری دارید و کنجکاو هستید تا روش های دیگر را نیز امتحان کنید، قبل از تصمیم گیری، نگران نباشید. تصمیم به پیگیری IVF یک تصمیم بزرگ است.
مراحل لقاح آزمایشگاهی یا IVF
پنج مرحله در IVF وجود دارد که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت:
- تحریک
- بازیابی تخمک
- تلقیح
- بررسی جنین
- انتقال
تحریک
یک زن به طور معمول در طول هر سیکل قاعدگی یک تخمک تولید می کند. با این حال، IVF به چندین تخمک نیاز دارد. استفاده از چندین تخمک شانس رشد جنین زنده را افزایش می دهد. داروهای باروری برای افزایش تعداد تخمک هایی که بدن شما تولید می کند دریافت خواهید کرد. در طول این مدت، پزشک آزمایش خون و سونوگرافی منظم را برای نظارت بر تولید تخمک انجام می دهد و به پزشک اطلاع می دهد که چه زمانی آنها را بازیابی کند.
بازیابی تخمک
بازیابی تخمک به عنوان آسپیراسیون فولیکولی شناخته می شود. این یک روش جراحی است که با بیهوشی انجام می شود. پزشک شما از یک گره اولتراسوند برای هدایت سوزن از طریق واژن، داخل تخمدان و فولیکول حاوی تخمک استفاده می کند. سوزن تخمک ها و مایعات را از هر فولیکول خارج می کند.
لقاح
شریک مرد اکنون باید نمونه مایع منی بدهد. یک تکنسین اسپرم را با تخمک ها در پتری دیش مخلوط می کند. اگر جنین تولید نکند، پزشک ممکن است تصمیم به استفاده از ICSI بگیرد.
بررسی جنین
پزشک شما تخمکهای بارور شده را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که در حال تقسیم و رشد هستند. جنین ها ممکن است در این زمان تحت آزمایش برای شرایط ژنتیکی قرار گیرند.
انتقال
هنگامی که جنین ها به اندازه کافی بزرگ شدند، می توان آنها را کاشت. این معمولاً سه تا پنج روز پس از لقاح رخ می دهد. لانه گزینی شامل قرار دادن یک لوله نازک به نام کاتتر است که در واژن، دهانه رحم و داخل رحم شما قرار می گیرد. سپس پزشک جنین را در رحم آزاد می کند.
بارداری زمانی اتفاق می افتد که جنین خود را در دیواره رحم لانه گزینی می کند. این می تواند ۶ تا ۱۰ روز طول بکشد. آزمایش خون تعیین می کند که آیا باردار هستید یا خیر.
عوارض مرتبط با لقاح آزمایشگاهی چیست؟
مانند هر روش پزشکی، خطرات مرتبط با IVF وجود دارد. عوارض عبارتند از:
- حاملگی چند قلو، که خطر تولد نوزاد کم وزن و زایمان زودرس را افزایش می دهد.
- سقط جنین (از دست دادن بارداری)
- حاملگی خارج رحمی (زمانی که تخمک در خارج از رحم کاشته می شود)
- سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)، یک بیماری نادر که شامل مایع بیش از حد در شکم و قفسه سینه است.
- خونریزی، عفونت، یا آسیب به روده یا مثانه (نادر)
اگر شما نمیخواهید لقاح آزمایشگاهی را انجام دهید چه؟
دلایل زیادی وجود دارد که چرا زن و شوهر تصمیم به انجام لقاح آزمایشگاهی ندارند. برخی از دلایل شایع عبارتند از :
- عدم توان مالی برای پرداخت آن
- تصمیم نگرفتن به درمان براساس برآورد میزان موفقیت پایین (برای هر شخص میتواند متفاوت باشد)
- اعتراضات و اعتقادات مذهبی
- …
گاهی اوقات شما شانس داشتن فرزند بیولوژیک بدون IVF را ندارید. در موارد دیگر، احتمال وقوع حاملگی ممکن است در بعضی موارد کم باشد – احتمالا کمتر از ۱ درصد – اما غیرممکن نیست.
به عنوان مثال، زنان با نارسایی اولیه تخمدانی (POI) ممکن است حاملگی بوسیله شخص مادر بعید به نظر برسد. اما در موارد بسیار کمی اتفاق می افتد.
اگر IVF را نمی خواهید، گزینه های شما چیست؟ این چیزی است که بایستی با متخصص ناباروری و مشاور خود صحبت کنید.
بعضی از گزینه های ممکن در کنار IVF عبارتند از:
- بیشتر به دنبال درمان های با تکنولوژی پایین تر (به عنوان مثال چرخه های IUI بیشتر )
- درمان های جایگزین (مثل طب سوزنی)
- ادامه دادن به تلاش بر روی شخص پدر و مادر
- رویه های جراحی (زمانی که قابل اجرا باشد)
- گرفتن فرزند خوانده
- انتخاب زندگی بدون فرزند
اگر تصمیم به پیگیری چرخه تکنولوژی پایین تر دارید، یا سعی در درمان های جایگزین داید، با پزشک خود در مورد شانس واقعی موفقیت درمان صحبت کنید. به عنوان مثال، برخی تحقیقات نشان داده اند که پس از شش تا نه دوره ای IUI، احتمال ابتلا به حاملگی به طور قابل توجهی کاهش می یابد. شما دوست نخواهید داشت پول شما از بین برود و هیجان پدر و مادر شدن را در طول پروسه درمان از دست بدهید.
در حالی که توقف تلاش میتواند سخت باشد، اما گاهی اوقات بهترین کار و تصمیم، آرامش روان و بدن شماست. اگر دچار مشکل در تصمیم گیری برای متوقف کردن درمان هستید، به یک مشاور حرفه ای مراجعه کنید که می تواند به شما کمک کند.
جمع بندی
درصد کمی از زوجهای نابارور نیاز به لقاح آزمایشگاهی یا IVF دارند که حدودا کمتر از ۵ درصد است و راه های زیادی برای دستیابی به فرزند وجود دارد و میتوانید راه های دیگر را امتحان کنید.
برای کسانی که نیازمند و ناچار به درمان IVF هستند، دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است علاقه مند به IVF نباشند. اگر می خواهید IVF را انجام دهید، اما در مورد هزینه ها نگران هستید، مطمئن باشید که گزینه های زیادی برای تامین مالی وجود دارد.
برگرفته از : In Vitro Fertilization (IVF)
